O projekcie
„Sądecko – spiskie pogranicze – historyczny trakt handlowy, wiodący doliną rzeki Poprad” to transgraniczny mikroprojekt zainicjowany i realizowany w latach 2009 – 2010 przez Muzeum Okręgowe w Nowym Sączu wspólnie ze Starą Lubowlą na Słowacji.
Ma on przede wszystkim przybliżyć historię sądecko-spiskiego pogranicza, zazębiającą się na przestrzeni dziejów i ukazać wielokulturowość tych terenów, zamieszkiwanych przez różne grupy narodowościowe i wyznaniowe.
Polaków i Słowaków już od średniowiecza łączyły związki polityczne, gospodarcze i kulturalne. Wystarczy wspomnieć chociażby Ludwika Węgierskiego, króla Polski i Węgier, czy księżną Kingę, żonę Bolesława Wstydliwego, która dążyła do zacieśnienia związków Spisza z Polską (m.in. obsadziła ten teren swoimi wojskami, stacjonującymi tam aż do jej śmierci w 1292 roku).
Pogranicze „sądecko-spiskie” było świadkiem wielu istotnych wydarzeń w dziejach obu państw i narodów. Spotykali się tu królowie i książęta, podejmując decyzje zmieniające bieg historii. Tereny te były również miejscem ożywionej wymiany towarowej i łącznikiem początkowo między Polską a Węgrami, potem monarchią habsburską. Na pograniczu, na przestrzeni wieków rozkwitało życie kulturalne i naukowe (m.in. Kolegium Pijarów w Podolińcu, zakony w Podolińcu, Czerwonym Klasztorze na Słowacji oraz Klarysek i Franciszkanów na Sądecczyźnie). Rozwijało się malarstwo, rzeźba i budownictwo sakralne. Wspólne dla pogranicza sądecko-spiskiego były również: ożywiona lokacja miast i wznoszenie zamków oraz warowni (np. Lubowla, Czorsztyn, Niedzica, Podoliniec, Rytro, Nowy Sącz). Tereny te spajały związki gospodarcze. Przez pogranicze przebiegał trakt handlowy na Węgry, którym kupcy transportowali najróżniejsze towary i produkty, m.in. wino, bursztyn, broń białą. Sprzyjało to rozwojowi miast leżących na szlaku, a tym samym ożywieniu całego regionu. Dobra koniunktura znalazła odzwierciedlenie w błyskawicznym osiedlaniu się na tych terenach licznych narodowości, które wytworzyły specyficzną mieszankę społeczno-kulturową.
Projekt ma jeszcze inny wymiar. Dzięki wspólnie podjętym i realizowanym przedsięwzięciom pogłębi się współpraca między instytucjami kultury po stronie polskiej i słowackiej, miastami pogranicza i społecznością zamieszkującą po obu stronach granicy.
W ramach programu organizowane będą warsztaty w terenie, m.in. na zamkach spiskich (Lubownia i Podoliniec) i polskich (Czorsztyn, Muszyna, Nowy Sącz, Rytro), wystawy, turnieje, pokazy, inscenizacje historyczne, konferencje naukowe i koncerty.
Całość uzupełni publikacja o historycznym szlaku handlowym.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego za pośrednictwem Euroregionu Tatry w ramach programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007-2013.
Całkowity koszt projektu wynosi 48 000c euro, z czego 85 % stanowi dofinansowanie unijne.
